Trong thế giới công nghệ chơi game, chuột và bàn phím thường được xem là “vô đối” cho nhiều tựa game, nhưng không thể phủ nhận sức hấp dẫn của một bộ điều khiển (controller) tốt khi kết hợp đúng với trò chơi. Một tay cầm được thiết kế tỉ mỉ có thể nâng tầm trải nghiệm, biến mỗi phiên chơi thành một cuộc phiêu lưu đáng nhớ. Tuy nhiên, không phải tất cả các bộ điều khiển đều được tạo ra như nhau. Thực tế, lịch sử ngành game cũng ghi nhận không ít những “thảm họa” về thiết kế, công thái học hay tính năng, khiến game thủ chỉ muốn ném chúng vào sọt rác. Dù không trực tiếp trải nghiệm tất cả những “sản phẩm” này, nhưng danh tiếng kém cỏi của chúng đã được khẳng định vững chắc trong biên niên sử của các thiết bị chơi game. Hãy cùng trithuccongnghe.net điểm qua 10 bộ điều khiển game được coi là tệ nhất mọi thời đại, những thiết bị đã để lại dấu ấn không mấy tốt đẹp trong lòng cộng đồng game thủ và các chuyên gia công nghệ.
1. Tay Cầm Atari Jaguar: “Bàn Phím Điện Thoại” Trong Thân Hình Controller
Chiếc console Atari Jaguar dù không phải là hệ máy tệ nhất và vẫn có một số trò chơi khá, nhưng bộ điều khiển của nó lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Với thiết kế kỳ dị, điểm nhấn chính là bàn phím số 12 nút ở trung tâm. Về lý thuyết, ý tưởng ban đầu khá thú vị: mỗi trò chơi sẽ đi kèm một miếng phủ (overlay) đặt lên bàn phím, hiển thị chức năng riêng cho từng nút. Điều này cho phép tùy biến linh hoạt cho mỗi tựa game.
Tuy nhiên, tính công thái học của thiết kế này lại cực kỳ đáng ngờ. Người chơi dễ dàng làm mất hoặc làm hỏng các miếng overlay, dẫn đến việc phải mày mò chức năng nút bấm mà không có hướng dẫn. Cho đến ngày nay, vẫn có nhiều game thủ Jaguar phải tìm kiếm các miếng phủ thay thế trên các diễn đàn. Mặc dù giờ đây có thể in chúng ra, nhưng sự bất tiện này đã biến bộ điều khiển Atari Jaguar thành một trong những tay cầm khó sử dụng và ít được yêu thích nhất.
Tay cầm điều khiển Atari Jaguar với thiết kế bàn phím số 12 nút gây tranh cãi.
2. Tay Cầm Philips CD-I: Điều Khiển TV Hay Thiết Bị Y Tế?
Philips CD-I không hẳn là một console duy nhất, mà là một họ các hệ máy được sản xuất bởi nhiều nhà sản xuất khác nhau, với tham vọng trở thành “VCR” của ngành game. Ý tưởng là bất kỳ ai cũng có thể tạo ra CD-I và mọi đĩa game CD-I đều tương thích. Tôi còn nhớ đã từng rất ấn tượng khi xem các quảng cáo game CD-I trên tạp chí, cho đến khi chứng kiến chúng hoạt động thực tế.
Không chỉ các trò chơi thô cứng và bản thân CD-I khá yếu, mà các bộ điều khiển đi kèm còn tệ hơn. Chiếc tay cầm dạng mái chèo trong ảnh trông giống một chiếc điều khiển từ xa dùng để gọi y tá hoặc điều chỉnh giường bệnh viện hơn là một thiết bị chơi game. Thậm chí Nintendo còn không muốn nhắc về mối quan hệ “ngoài luồng” ngắn ngủi với CD-I. Thực tế, vì nhiều tựa game CD-I chỉ là những bộ phim tương tác được “thổi phồng”, có lẽ thiết kế giống điều khiển từ xa này lại có lý, nhưng điều đó không làm nó trở nên tốt hơn cho trải nghiệm game.
Bộ điều khiển Philips CD-I dạng mái chèo, gợi nhớ điều khiển TV lỗi thời.
3. Tay Cầm Intellivision: Thử Nghiệm Tiên Phong Đầy Gian Khó
Chúng ta không nên quá khắt khe với những nhà tiên phong trong ngành console. Intellivision là một trong những hệ máy chơi game tại gia đầu tiên, và vào thời điểm đó, chưa ai thực sự biết cách tạo ra một bộ điều khiển tốt. Những nỗ lực ban đầu này đã đặt nền móng cho sự phát triển của các tay cầm hiện đại, giúp chúng ta có được sự thoải mái khi chơi game ngày nay.
Tuy nhiên, phải thành thật mà nói, chiếc tay cầm Intellivision này thực sự là gì? Thay vì một D-Pad quen thuộc, nó có một đĩa điều hướng kỳ lạ, và lại một lần nữa xuất hiện bàn phím số. Hãy nhớ rằng, NES sau này chỉ cần hai nút bấm chính để tạo nên những tựa game kinh điển. Thiết kế của Intellivision dù mang tính đột phá nhưng lại kém hiệu quả và không trực quan, khiến nó trở thành một bài học đắt giá về công thái học trong thiết kế tay cầm game.
Tay cầm Intellivision với đĩa điều hướng độc đáo và bàn phím số tích hợp.
4. Tay Cầm ColecoVision: Học Hỏi Từ “Thảm Họa”
Người nghệ sĩ giỏi sao chép, người nghệ sĩ vĩ đại ăn cắp, phải không? Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi bạn chọn sao chép một thứ tệ hại? Đó chính là câu chuyện của bộ điều khiển ColecoVision. Ra mắt chỉ vài năm sau Intellivision, với đồ họa vượt trội đáng kể, nhưng không hiểu sao ColecoVision lại quyết định đi theo thiết kế bàn phím số điện thoại kém cỏi.
Thiết kế này, tương tự như Intellivision, gây khó khăn cho việc chơi game, đặc biệt là các trò chơi hành động nhanh. Rõ ràng là ngay cả nhà sản xuất cũng nhận ra vấn đề này, bằng chứng là sau đó người chơi có thể mua các bộ điều khiển dạng joystick theo phong cách Atari để sử dụng với ColecoVision, một sự thừa nhận gián tiếp rằng thiết kế gốc đã thất bại.
Bộ điều khiển ColecoVision với thiết kế bàn phím số tương tự điện thoại.
5. Sega Activator: Ý Tưởng “Đi Trước Thời Đại” Nhưng Thất Bại Thảm Hại
Một lần nữa, ý tưởng đằng sau Sega Activator không phải là vấn đề. Khi điều khiển chuyển động được thực hiện đúng cách, chúng có thể mang lại trải nghiệm tuyệt vời. Các công nghệ hiện đại như game VR ngày nay có lẽ sẽ không tồn tại nếu những công ty như Sega và Nintendo không sẵn lòng đầu tư vào các dự án như Activator, chấp nhận những kết quả chưa hoàn thiện ra thị trường.
Vấn đề lớn của Sega Activator là vòng cảm biến này quá thiếu chính xác đến mức các trò chơi gần như không thể chơi được. Bạn có thể vô tình đá trúng con mèo nhà mình còn dễ hơn là tung được một cú đấm trong game đối kháng. Bộ điều khiển này hoạt động bằng cách bắn một chùm tia sáng lên trần nhà. Mỗi bảng điều khiển tương ứng với một nút bấm trên tay cầm thông thường. Khi tay hoặc chân (hoặc bất cứ thứ gì) cắt ngang chùm tia, nó sẽ kích hoạt đầu vào đó. Đúng vậy, có lẽ dùng tay cầm truyền thống vẫn dễ dàng hơn nhiều.
Hình ảnh quảng cáo bộ điều khiển chuyển động Sega Activator với vòng cảm biến.
6. Tay Cầm Nintendo 64: “Ba Chấu” Đầy Tranh Cãi
Chắc chắn, việc đưa bộ điều khiển Nintendo 64 vào danh sách này có thể gây ra nhiều tranh cãi, vì có rất nhiều fan hâm mộ trung thành của N64 và chiếc tay cầm ba chấu kỳ lạ của nó. Tuy nhiên, hãy tự hỏi: có bất kỳ trò chơi nào trên N64 mà lại chơi tệ hơn khi dùng một bộ điều khiển của PlayStation, ví dụ?
Đúng là cần analog là một yếu tố không thể thiếu trong Mario 64, và dễ quên rằng tay cầm PlayStation 1 ban đầu không hề có cần analog, mà chủ yếu là bản sao của tay cầm SNES. Nhưng một khi DualShock ra đời với hai cần analog, tay cầm N64 trở nên ngớ ngẩn hơn hẳn. Nó buộc bạn phải lựa chọn giữa D-Pad hoặc cần analog mà không có cách nào tự nhiên để chuyển đổi linh hoạt. Và tất nhiên, các game 3D sau này trở nên cực kỳ khó điều khiển nếu không có thiết lập dual-analog. Dù đã tự mình sử dụng tay cầm N64, tôi vẫn giữ vững quan điểm về sự bất tiện của nó.
Người dùng cầm tay cầm Nintendo 64 ba chấu, minh họa thiết kế độc đáo nhưng không tiện lợi.
7. Tay Cầm Apple Bandai Pippin: Thảm Họa Đa Nhiệm Không Hoàn Hảo
Apple Bandai Pippin là một trong những thất bại console nổi tiếng nhất lịch sử, nhưng không phải vì bộ điều khiển tồi tệ của nó. Ôi không, Pippin có đến 99 vấn đề và tay cầm chỉ là một trong số đó. Thiết bị này về cơ bản là một chiếc boomerang với một trackball ở giữa. Điều này có lý khi Pippin cũng được xem là một chiếc Mac giá rẻ và có thể hoạt động như một thiết bị internet, nhưng với vai trò là một tay cầm chơi game, đó lại là một sự nhượng bộ kỳ lạ.
Chắc chắn, một tay cầm PS4 hoặc PS5 hiện đại cũng có một trackpad ở vị trí tương tự. Vì vậy, vấn đề nằm ở chỗ công nghệ lúc đó rõ ràng chưa sẵn sàng, và đó cũng là vấn đề chung của Pippin – bao gồm cả bộ điều khiển. Tất cả mọi thứ đều mang hơi hướng của một phần cứng thử nghiệm chưa hoàn chỉnh nhưng vẫn bị đẩy ra thị trường. Đây là một trong những “vết nhơ” hiếm hoi trong lịch sử Apple, và có lẽ là một lý do tại sao công ty này ngày nay lại giữ kín các phát triển mới rất lâu trước khi ra mắt công chúng.
Bộ điều khiển Apple Bandai Pippin hình boomerang tích hợp trackball.
8. Tay Cầm Mattel HyperScan: “Cơn Ác Mộng” Của Thẻ RFID
HyperScan là một nỗ lực đầy tham vọng nhằm kết hợp tính năng quét thẻ RFID với chơi game console, nhưng bộ điều khiển của nó lại giống như một trò đùa tàn nhẫn. Thời gian phản hồi chậm chạp, cấu tạo bằng nhựa rẻ tiền và cảm giác nút bấm kinh khủng đã biến ngay cả việc điều hướng menu đơn giản cũng trở thành một cực hình.
Cần analog lỏng lẻo và không đáng tin cậy, trong khi bố cục tổng thể giống một món đồ chơi knock-off mua ở cửa hàng đồng giá hơn là một phụ kiện chơi game nghiêm túc. Với một thư viện game ít ỏi và phần cứng nhập liệu khủng khiếp, HyperScan chưa bao giờ có cơ hội nào để thành công.
Tay cầm Mattel HyperScan với thiết kế nhựa rẻ tiền và cần analog kém chất lượng.
9. Tay Cầm OUYA: “Ngôi Sao” Crowdfunding Lụi Tàn Vì Chất Lượng Kém
OUYA từng là một câu chuyện thành công táo bạo của crowdfunding nhưng nhanh chóng mất đi sức hút – và bộ điều khiển của nó là một lý do lớn. Trên lý thuyết, nó trông giống một tay cầm dual-stick hiện đại. Trên thực tế, nó lại mắc phải các vấn đề như kết nối Bluetooth laggy, các nút bấm dính, và một touchpad gần như không hoạt động.
Chất lượng xây dựng của OUYA controller cũng rất “hên xui”, và các phiên bản đầu tiên còn gặp phải tình trạng các nút bấm có thể bị kẹt dưới vỏ. Rõ ràng là bộ điều khiển này đã được phát triển vội vàng, và nó để lại một ấn tượng xấu kéo dài trong lòng những người đã từng kỳ vọng vào console này.
Bộ điều khiển OUYA màu đen với các nút bấm và touchpad gặp sự cố kỹ thuật.
10. Tay Cầm Amiga CD32: “Cần Lái Máy Bay” Không Thể Cất Cánh
Từ một góc độ nhất định, tay cầm CD32 gần như trông giống một cần lái máy bay, nhưng ý tưởng này lại không thể “bay” cao. D-Pad của nó xốp và không chính xác, các nút bấm thiếu phản hồi xúc giác, và toàn bộ chất lượng xây dựng đều kém hơn so với các đối thủ cạnh tranh. Nó nhẹ, cho cảm giác rẻ tiền và thiếu đi sự sáng tạo.
Trong bối cảnh các đối thủ đã bắt đầu chú trọng hơn vào công thái học và trải nghiệm người dùng, tay cầm Amiga CD32 lại đi ngược lại xu hướng, trở thành một ví dụ điển hình về việc một thiết bị có thiết kế cơ bản nhưng lại thiếu đi sự tinh tế và chất lượng cần thiết để làm hài lòng game thủ.
Tay cầm Amiga CD32 với thiết kế độc đáo nhưng D-Pad xốp và thiếu phản hồi.
Kết Luận: Nhìn Lại Những “Sai Lầm” Để Thấy Sự Phát Triển
Dù đã có những “thảm họa” trong lịch sử thiết kế bộ điều khiển, nhưng chúng ta vẫn có những kỷ niệm đẹp về các console yêu thích của mình. Cá nhân tôi đã dành hàng giờ để chơi các trò NES mặc dù bộ điều khiển của nó cho cảm giác như đang cầm một ngôi sao ninja giữa lòng bàn tay. Và thành thật mà nói, tôi không quá yêu thích DualSense của PS5, nhưng ít nhất nó không phải là một thiết bị tra tấn thực sự.
Tin tốt là, nhờ vào công nghệ giả lập (emulation) và sự phát triển vượt bậc của thiết bị ngoại vi, chúng ta giờ đây có thể thưởng thức hầu hết các trò chơi console retro bằng bất kỳ bộ điều khiển nào mình thích. Ngay cả chuột và bàn phím cũng có thể được sử dụng, trong trường hợp bạn muốn trải nghiệm một cách “ngông cuồng” nhất. Những thất bại trong quá khứ đã trở thành bài học quý giá, thúc đẩy ngành công nghiệp game không ngừng đổi mới và mang đến những bộ điều khiển ngày càng hoàn thiện, tối ưu hóa trải nghiệm cho người dùng. Hãy tiếp tục theo dõi trithuccongnghe.net để khám phá thêm những câu chuyện thú vị về công nghệ và game!