Trong bối cảnh chi phí cho các mẫu Mac mới ngày càng tăng cao, việc cân nhắc một chiếc máy đã qua sử dụng hoặc được tân trang (refurbished) trở thành lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều người dùng tại Việt Nam. Tuy nhiên, không phải mọi chiếc Mac cũ đều là một khoản đầu tư thông minh. Có những mẫu máy, dù được bán với giá hấp dẫn đến mấy, cũng tiềm ẩn nhiều vấn đề nghiêm trọng về hiệu năng, độ bền hoặc khả năng hỗ trợ, khiến chúng trở thành “cú lừa” nếu bạn không tìm hiểu kỹ. Với vai trò là chuyên gia tại trithuccongnghe.net, chúng tôi sẽ chỉ ra những mẫu Mac cụ thể mà bạn nên tránh xa, trừ khi bạn có một mục đích sử dụng rất đặc thù hoặc đơn giản là muốn sưu tầm.
Những lý do để tránh các mẫu Mac này trên thị trường máy cũ hoặc tân trang rất đa dạng, nhưng tất cả đều có một “gót chân Achilles” khiến chúng không còn phù hợp với nhu cầu sử dụng hiện đại.
7. MacBook Pro (2016–2019): Kỷ Nguyên Bàn Phím Cánh Bướm Thảm Họa
Bàn phím MacBook Pro với công nghệ cánh bướm dễ lỗi
Trong nỗ lực không ngừng làm mỏng hóa các dòng laptop, Apple đã thay đổi cơ chế công tắc bàn phím trên MacBook, cho ra đời bàn phím “Cánh bướm” (Butterfly keyboard), bắt đầu xuất hiện trên MacBook Pro từ năm 2016. Mặc dù thiết kế này giúp giảm đáng kể độ dày tổng thể của máy, và cảm giác gõ cũng “tạm chấp nhận được”, nhưng nó lại tiềm ẩn những vấn đề nghiêm trọng.
Do cơ chế hoạt động đặc biệt của phím, chỉ một hạt bụi nhỏ nhất lọt vào bên dưới phím cũng có thể khiến phím đó ngừng hoạt động. Cách duy nhất để khắc phục triệt để vấn đề này thường là thay toàn bộ cụm bàn phím, đồng nghĩa với việc thay cả vỏ trên (top case), kéo theo chi phí sửa chữa cực kỳ tốn kém. Apple cuối cùng đã phải triển khai một chương trình bảo hành mở rộng cho những người dùng bị ảnh hưởng bởi lỗi bàn phím cánh bướm.
Dù công ty đã cố gắng cải tiến thiết kế để khắc phục vấn đề (như bàn phím cánh bướm thế hệ thứ ba trên MacBook Pro 2019 có thêm một lớp “váy” để ngăn bụi), rủi ro vẫn tồn tại. Chương trình thay thế bàn phím của Apple đã kết thúc vào năm 2024. Điều này có nghĩa là nếu bạn mạo hiểm với một chiếc máy có bàn phím cánh bướm đời cuối và gặp lỗi, bạn sẽ phải tự chịu toàn bộ chi phí sửa chữa. Đừng mạo hiểm với nó!
6. MacBook 12 inch (2015–2017): Thiết Kế Đẹp Nhưng Hiệu Năng và Bàn Phím Kém Cỏi
Được yêu thích bởi yếu tố hình thức nhỏ gọn và siêu di động, chiếc MacBook 12 inch có tuổi đời khá ngắn ngủi. Tuy nhiên, dù vẻ ngoài nhỏ bé này có hấp dẫn đến đâu, việc mua một chiếc vào thời điểm hiện tại không phải là một ý tưởng hay, trừ khi bạn là một nhà sưu tầm.
Thứ nhất, đây cũng là một mẫu MacBook sử dụng thiết kế bàn phím cánh bướm khét tiếng, như đã đề cập ở trên. Chỉ riêng lý do này cũng đủ để bạn nên tránh xa. Thứ hai, các bộ vi xử lý Intel lõi kép trong những chiếc laptop này không đủ mạnh để đáp ứng các yêu cầu hiện đại, ngay cả những tác vụ cơ bản nhất. Mặc dù mẫu 2017 vẫn chưa chính thức bị Apple ngừng hỗ trợ hoàn toàn tại thời điểm bài viết này, bạn vẫn nên tránh xa để có trải nghiệm sử dụng tốt hơn.
5. Các Mẫu Mac Chạy Chip Intel Đời Cuối (2019–2020): Bóng Tối Trước Kỷ Nguyên Apple Silicon
MacBook Pro 2019 chạy chip Intel Core i5
Có một lý do chính đáng khiến Apple đã đầu tư hàng tỷ đô la để tự sản xuất chip của riêng mình và chuyển đổi khỏi Intel. Đến cuối kỷ nguyên Intel của Mac, các con chip này thường rất nóng, gây tiếng ồn lớn từ quạt và bị giảm hiệu năng (throttle) dưới tải trọng kéo dài. Tình trạng này có phần đỡ hơn ở các máy Mac để bàn, nhưng xét về hiệu suất so với các mẫu Mac chạy Apple Silicon, sự khác biệt là quá lớn.
Hiện tại, rất ít lý do để mua bất kỳ chiếc Mac hoặc MacBook chạy chip Intel nào, trừ khi có yêu cầu tương thích phần mềm đặc biệt. Các con chip M1 thế hệ đầu tiên vẫn có hiệu năng vượt trội cho đại đa số người dùng, tiêu thụ ít điện năng, ít hoặc không có tiếng ồn từ quạt, và hỗ trợ phần mềm sẽ ngày càng tốt hơn cho Apple Silicon, trong khi giảm dần cho các mẫu Mac Intel. Do đó, chúng tôi mạnh mẽ khuyên bạn nên tránh xa các mẫu Mac Intel nói chung.
4. MacBook Air (Trước 2018): Cần Tránh Xa Để Bảo Vệ Đôi Mắt và Trải Nghiệm
MacBook Air 2017 màu bạc đặt trên bàn với màn hình desktop
Apple đã thiết kế lại MacBook Air vào năm 2010 và duy trì thiết kế đó cho đến năm 2017. Ngay từ đầu, bạn nên biết rằng các mẫu Air được bán từ tháng 6 năm 2012 đến tháng 6 năm 2013 từng nằm trong chương trình thay thế SSD bị lỗi, vì vậy đây là một cạm bẫy tiềm ẩn nếu SSD chưa được thay thế trong quá trình tân trang.
Tất cả các mẫu laptop này đều sử dụng CPU Intel lõi kép chậm chạp, và các mẫu 2017 cuối cùng đã kết thúc hỗ trợ chính thức của Apple vào cuối năm 2024. Bên cạnh phần cứng gần như không thể sử dụng theo tiêu chuẩn hiện đại, các mẫu Air từ kỷ nguyên này còn có tấm nền màn hình TN LCD với độ phân giải thấp (768p cho bản 11 inch và 900p cho bản 13 inch), gây mỏi mắt khi sử dụng.
Chúng tôi vẫn coi M1 MacBook Air là một trong những chiếc laptop vĩ đại nhất từng được sản xuất, và bạn có thể mua một chiếc M1 Air mới với mức giá rất hợp lý (tùy thuộc vào nhà phân phối và thời điểm). Vì vậy, đừng bị cám dỗ bởi một chiếc MacBook Air 2017, ngay cả khi nó nghe có vẻ là một mẫu khá gần đây.
3. iMac Dùng Ổ Cứng Cơ (Fusion Drive hoặc HDD): Nút Thắt Cổ Chai Về Hiệu Năng
iMac trên một bàn làm việc gọn gàng
Trước khi ổ SSD trở nên phổ biến và giá cả phải chăng như hiện nay, các nhà sản xuất ổ cứng đã tạo ra ổ đĩa lai (hybrid drives) với một lượng nhỏ bộ nhớ SSD, nơi phần mềm thông minh sẽ lưu trữ các tệp được truy cập thường xuyên nhất, chẳng hạn như hệ điều hành. Ý tưởng là bạn có được tốc độ nhanh nhạy của SSD cho các tác vụ thường xuyên và dung lượng lưu trữ giá rẻ của HDD cho phần còn lại.
Thực tế, giải pháp này chưa bao giờ hoạt động thực sự hiệu quả theo đánh giá của chúng tôi, và Fusion Drive của Apple cũng không phải là ngoại lệ. Những ổ đĩa này xuất hiện trong Mac Mini 2012-2014, nhưng đã có mặt trong iMac cho đến cuối năm 2020. Điều này có nghĩa là bạn vẫn có thể bắt gặp chúng dưới dạng máy tân trang, máy đã qua sử dụng, hoặc thậm chí là hàng tồn kho chưa bán được.
Hoàn toàn có thể thay thế Fusion Drive bằng một ổ SSD SATA, mặc dù việc này yêu cầu tháo màn hình iMac một cách phức tạp và tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, nếu một chiếc iMac đời cuối đã được tân trang với một ổ SSD SATA tốt, hoặc bạn tự tin có thể tự mình thực hiện, thì đây vẫn có thể là một chiếc máy tính tốt. Tuy nhiên, hãy xem xét quy trình thay thế ổ đĩa trước khi quyết định. Việc này không hề đơn giản chút nào!
2. Mac Mini (Trước 2018): Lựa Chọn Không Đáng Cân Nhắc
Cửa hàng Apple ở Hồng Kông với màn hình trưng bày Mac Mini 2018
Mac Mini Intel unibody đã có mặt từ năm 2010 đến 2018. Mặc dù các mẫu 2018 nhận được chip Intel lõi tứ và lõi sáu, vẫn hoạt động tốt cho công việc hàng ngày hiện nay, nhưng bất kỳ mẫu nào trước đó đều đi kèm với chip Intel lõi kép yếu ớt, chỉ đủ để duyệt web một cách khó khăn.
Không chỉ vậy, số lượng cổng kết nối cũng hạn chế trên Mac Mini trước năm 2018, vì các mẫu Intel cuối cùng đã giới thiệu Thunderbolt 3 và cho phép người dùng nâng cấp RAM. Mac Mini 2018 vẫn được hỗ trợ và chạy macOS mới nhất (Sequoia tại thời điểm bài viết này).
Dù vậy, nó phải là một ưu đãi thực sự tốt để chúng tôi xem xét mua ngay cả một trong những chiếc Mac Mini Intel 2018 cuối cùng, và cũng chỉ khi có lý do tương thích phần mềm. Tuy nhiên, để sử dụng như một máy tính để bàn chính, một chiếc Mac Mini Apple Silicon (bất kỳ mẫu hoặc thế hệ nào) được tân trang vẫn là lựa chọn tốt hơn nhiều. Chưa kể, mẫu Mac Mini M4 cơ bản hiện tại có giá trị đáng kinh ngạc. Nếu ngân sách của bạn có thể đáp ứng, đó là lựa chọn hợp lý duy nhất. Nếu không, một chiếc Mac Mini M1 16GB RAM với 1TB SSD được tân trang có giá khoảng 400 USD là một ưu đãi tuyệt vời và có thể phục vụ bạn tốt trong nhiều năm tới.
Mac Mini M4 thế hệ mới nhất
1. Mac Pro (Intel “Cheese Grater” 2019): Sức Mạnh Không Còn Đủ Hấp Dẫn
Máy tính Apple Mac Pro 2019
Chúng tôi hy vọng không cần phải nói với bạn rằng Mac Pro “thùng rác” năm 2013 là một lựa chọn rất tồi tệ vào thời điểm này, trừ khi bạn chỉ muốn một vật phẩm độc đáo. Apple đã giữ chiếc máy tính lỗi thời này lưu hành trong nhiều năm sau khi nó lẽ ra đã bị loại bỏ. Tuy nhiên, ngay cả chiếc Mac Pro “Lattice Tower” (hay còn gọi là “cheese grater” – bào pho mát) cũng tiềm ẩn một vài cạm bẫy.
Ngay cả chiếc Mac Pro Intel Xeon mới nhất cũng không thể sánh bằng Mac Pro M2 Ultra về hiệu năng. Lập luận duy nhất để chọn Mac Pro Intel là khả năng sử dụng các card đồ họa rời (add-in GPUs). Đúng vậy, không có hệ thống Apple Silicon nào hỗ trợ sử dụng GPU ngoài GPU tích hợp đi kèm với máy, đây là một điểm gây tranh cãi cho một số người dùng chuyên nghiệp.
Vì vậy, bạn có thể nghĩ rằng chúng tôi sẽ khuyên bạn nên mua Mac Pro chạy Apple Silicon, nhưng ngay cả khi đó, đây vẫn là một chiếc máy khó giới thiệu cho bất kỳ ai. Bạn có thể nhận được hiệu suất tương tự hoặc tốt hơn từ một chiếc Mac Studio, với điều duy nhất bạn phải từ bỏ là các khe cắm PCIe trên Mac Pro.
Lời Cuối Từ Chuyên Gia: Tại Sao Những Mẫu Mac Cũ Này Lại Nên Tránh?
Chúng tôi là những người cuối cùng khuyên bạn không nên mua máy tính tân trang, và chúng tôi đã mua rất nhiều máy tính tân trang trong nhiều năm mà chưa bao giờ gặp trục trặc. Tuy nhiên, tình hình với các dòng Mac tân trang lại hơi đặc biệt so với các thương hiệu khác.
Một lý do là, các dòng Mac thường có vấn đề về khả năng sửa chữa ở mức độ lớn hơn so với các thương hiệu khác, mặc dù điều này còn tùy thuộc vào năm sản xuất của chiếc Mac đó. Điều này có nghĩa là có rất ít hoặc không có gì để tân trang sửa chữa triệt để.
Một vấn đề lớn hơn nữa là yếu tố thương hiệu. Apple thường duy trì cùng một thiết kế bên ngoài trong nhiều năm trên các sản phẩm của mình, và tên gọi cũng không thay đổi đáng kể. Điều này dẫn đến việc một chiếc Mac cũ được tân trang có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với một mẫu máy mới hơn rất nhiều, và đó chính là công thức cho một giao dịch mua bán đáng tiếc. Hãy là một người tiêu dùng thông thái!