Trong kỷ nguyên số hóa, quyền riêng tư và bảo mật trực tuyến đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của mọi người dùng. Để bảo vệ dữ liệu cá nhân và hoạt động duyệt web, nhiều công cụ khác nhau đã ra đời, mỗi loại lại có chức năng và giới hạn riêng. Trong số đó, máy chủ proxy là một khái niệm quan trọng nhưng đôi khi bị hiểu lầm. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về máy chủ proxy, cách thức hoạt động, các ứng dụng thực tế và so sánh với những công cụ bảo mật khác, giúp bạn đưa ra lựa chọn phù hợp nhất cho nhu cầu của mình.
I. Máy chủ Proxy là gì và hoạt động như thế nào?
Thông thường, khi bạn truy cập internet, lưu lượng truy cập của bạn sẽ đi trực tiếp giữa thiết bị của bạn và dịch vụ bạn đang kết nối thông qua một chuỗi các máy chủ vật lý tạo nên mạng internet. Quá trình truyền dữ liệu này khá minh bạch: cả bạn và máy chủ đích đều có thể nhìn thấy địa chỉ IP của nhau, cũng như các điểm dừng trung gian mà dữ liệu đi qua. Bạn có thể tự mình kiểm tra điều này bằng cách mở Terminal và gõ lệnh tracert trên Windows hoặc traceroute trên Linux và macOS để theo dõi đường đi của gói tin.
Màn hình hiển thị kết quả lệnh tracert trên Windows 11, minh họa đường đi của dữ liệu.
Khi bạn kết nối và định tuyến lưu lượng truy cập của mình thông qua một máy chủ proxy, bất kỳ dịch vụ nào nhận được dữ liệu của bạn sẽ xem dữ liệu đó có nguồn gốc từ máy chủ proxy thay vì máy tính thực của bạn. Ví dụ, nếu bạn ở Hà Nội và kết nối với một máy chủ proxy đặt tại TP. Hồ Chí Minh trước khi duyệt internet, các trang web bạn truy cập sẽ nghĩ rằng bạn đang ở TP. Hồ Chí Minh. Bạn có thể cấu hình để toàn bộ lưu lượng truy cập của mình đi qua proxy, hoặc chỉ định tuyến các ứng dụng cụ thể qua đó.
II. Các ứng dụng khác của Máy chủ Proxy
Ngoài việc ẩn địa chỉ IP, máy chủ proxy còn có nhiều ứng dụng quan trọng khác, đặc biệt trong môi trường trường học hoặc doanh nghiệp, nơi chúng thường được đặt ở vị trí thuận tiện trong mạng.
Máy chủ proxy thường đóng vai trò là nơi đặt tường lửa để kiểm soát quyền truy cập vào nội dung bị hạn chế trên mạng hoặc giới hạn lượng truy cập từ một nguồn cụ thể. Điều này phổ biến trong các trường học và một số nơi làm việc nhằm đảm bảo an ninh mạng và chính sách sử dụng internet.
Giao diện cài đặt tường lửa trên Windows 11, một trong các chức năng của máy chủ proxy.
Bên cạnh đó, máy chủ proxy cũng có thể lưu trữ bộ nhớ đệm (cache) cho các tài nguyên web mà bạn truy cập thường xuyên. Điều này giúp tiết kiệm thời gian vì bạn không cần phải tải lại tài nguyên đó từ internet mỗi lần truy cập, tương tự như cách bộ nhớ đệm của trình duyệt hoạt động.
III. Khi nào bạn nên sử dụng Proxy?
Vì bất kỳ trang web nào bạn kết nối đều sẽ thấy địa chỉ IP của máy chủ proxy thay vì địa chỉ IP thực của bạn, bạn sẽ có được một mức độ riêng tư nhất định khi sử dụng proxy. Mặc dù không đủ để đảm bảo quyền riêng tư hoặc bảo mật hoàn toàn, nhưng proxy vẫn hữu ích trong một số trường hợp cụ thể.
Bạn nên sử dụng proxy bất cứ khi nào bạn muốn lưu lượng truy cập internet của mình dường như đến từ một địa điểm khác với vị trí thực tế của bạn, nhưng bạn không cần phải lo lắng về việc ẩn lưu lượng đó khỏi những người khác. Điều này rất hữu ích nếu bạn muốn xem một video YouTube bị giới hạn theo vùng, bỏ qua cuộc thăm dò ý kiến trực tuyến có chính sách một phiếu bầu trên mỗi IP, hoặc chạy nhiều tài khoản trên các dịch vụ có thể giới hạn bạn chỉ một tài khoản mỗi người.
Dây cáp Ethernet kết nối vào cổng mạng, tượng trưng cho kết nối internet qua proxy server.
Nếu bạn bị cấm IP khỏi một dịch vụ nào đó, như một trò chơi trực tuyến, máy chủ proxy có thể giúp bạn vượt qua lệnh cấm đó, mặc dù nó sẽ không có tác dụng với các lệnh cấm dựa trên ID người dùng hoặc ID phần cứng.
IV. Điểm khác biệt giữa Proxy Server và VPN là gì?
Đối với người dùng cuối, máy chủ proxy và VPN (Mạng riêng ảo) phục vụ các mục đích tương tự. Tuy nhiên, điểm khác biệt cốt lõi là VPN mã hóa toàn bộ lưu lượng truy cập của bạn, trong khi proxy thì không.
Trên thực tế, điều này có thể không quá quan trọng tùy thuộc vào mục đích sử dụng. Nếu bạn chỉ muốn vượt qua giới hạn địa lý để xem một video YouTube, bạn không thực sự cần VPN; một máy chủ proxy là đủ.
Minh họa biểu tượng dịch vụ VPN, đối lập với máy chủ proxy về tính năng mã hóa.
Vì proxy không sử dụng mã hóa, chúng về lý thuyết sẽ nhanh hơn, vì dữ liệu của bạn phải đi qua ít bước hơn khi đến và đi từ dịch vụ bạn đang sử dụng. Tuy nhiên, trong thế giới thực, bạn có thể sẽ không nhận thấy nhiều khác biệt, trừ khi bạn đang thực hiện những tác vụ rất nhạy cảm với độ trễ, như chơi game trực tuyến. Quan trọng hơn, proxy không cung cấp thêm bất kỳ biện pháp bảo vệ dữ liệu nào trong quá trình truyền tải. Mức độ bảo mật mà bạn có được chỉ dựa vào các phương pháp bảo mật được thiết bị của bạn hoặc dịch vụ bạn đang sử dụng triển khai.
V. Máy chủ Reverse Proxy (Proxy Đảo Ngược) là gì?
Đúng như tên gọi, reverse proxy tồn tại để thực hiện chính xác điều ngược lại với một máy chủ “forward” proxy (proxy chuyển tiếp) thông thường. Mục đích chính của một reverse proxy là nằm giữa internet rộng lớn và một máy chủ riêng lẻ. Điều này thường được thực hiện để ẩn địa chỉ IP thực của máy chủ nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công. Nếu bạn tự host một dịch vụ nào đó trên internet, việc sử dụng reverse proxy là một bước quan trọng để bảo vệ an ninh.
Sơ đồ thiết lập máy chủ reverse proxy với Apache, bảo vệ máy chủ gốc khỏi các tấn công.
Với vị trí này, reverse proxy có thể làm được rất nhiều việc. Một số reverse proxy được sử dụng để ngăn chặn các cuộc tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS) làm quá tải máy chủ đích. Những trường hợp khác, chúng lưu trữ tường lửa để kiểm soát lưu lượng truy cập có thể đến máy chủ mà nó đang bảo vệ, hoặc cân bằng tải để lưu lượng truy cập đến không làm quá tải một máy chủ duy nhất. Tất nhiên, đây đều là những công việc vượt xa một proxy đơn thuần; chúng thường được kết hợp với nhau.
Dù bạn có được bao nhiêu quyền riêng tư thông qua máy chủ proxy hay VPN, vẫn có những cách khác để theo dõi bạn trên internet mà khó có thể đánh bại hơn nhiều. Đừng cho rằng bạn đã hoàn toàn ẩn danh chỉ vì địa chỉ IP của bạn đã được ẩn.
