Không thể phủ nhận rằng mô hình “pay-to-win” (trả tiền để thắng) trong các tựa game hiện đại đang gây ra nhiều tranh cãi và nhận về không ít chỉ trích từ cộng đồng game thủ. Tuy nhiên, nếu nhìn lại những ngày đầu của ngành game tại các khu trò chơi thùng (arcade), chúng ta sẽ thấy một cách tiếp cận khác biệt. Tại đó, người chơi cũng “chi tiền”, nhưng theo một cách khiến họ khó lòng ghét bỏ, thậm chí còn được yêu mến.
Vậy điều gì đã khiến các hệ thống “thu phí” trong game arcade vẫn chiếm trọn trái tim người chơi, trong khi mô hình pay-to-win hiện đại lại bị tẩy chay? Hãy cùng tìm hiểu những triết lý kinh doanh và thiết kế game độc đáo mà game arcade đã làm đúng.
Trả Tiền Để Thử Lại, Không Phải Để “Bỏ Qua”
Trong các tựa game pay-to-win (P2W) ngày nay, người chơi thường bỏ tiền để nhận được lợi thế trong game, chẳng hạn như trang bị cực mạnh, hoặc để “skip” quá trình cày cuốc (grind) nhằm tích lũy kinh nghiệm hay tiền tệ trong game. Điều này đồng nghĩa với việc bạn có thể vượt mặt những người chơi không muốn chi tiền. Hậu quả là các nhà phát triển game thường có xu hướng biến quá trình cày cuốc trở nên dài dòng và khó chịu một cách cố ý, nhằm khuyến khích người chơi mở ví.
Ryu thua cuộc trên màn hình Game Over của Street Fighter II, minh họa việc game arcade yêu cầu thêm tiền để tiếp tục.
Ngược lại, trong một tựa game arcade, thứ duy nhất tiền bạc có thể mua cho bạn là cơ hội để chơi lại. Chắc chắn, nếu bạn liên tục bỏ tiền vào máy, bạn có thể “tiến từng bước” đến cuối game. Tuy nhiên, dù bạn có chi bao nhiêu tiền đi chăng nữa, bạn cũng không thể vượt lên dẫn trước mà không có kỹ năng chơi game tốt. Tiền chỉ mua cơ hội, kỹ năng mới là yếu tố quyết định.
Người Chơi Giỏi Luôn Tốn Ít Hơn
Game arcade có một cách độc đáo để “thưởng” cho những người chơi tài năng: họ sẽ tốn ít tiền hơn. Một người chơi giỏi có thể tận hưởng trọn vẹn một tựa game chỉ với một lần chơi (một credit). Dĩ nhiên, để đạt đến trình độ đó đòi hỏi nhiều thời gian và tiền bạc để luyện tập! Nhiều người chơi từng nổi tiếng vì quá giỏi đến mức các chủ tiệm arcade không còn kiếm được nhiều tiền từ họ nữa.
Ảnh chụp màn hình game arcade Pac-Man năm 1980, biểu tượng của lối chơi dựa trên kỹ năng và phần thưởng cho người giỏi.
Một số game arcade có thể điều chỉnh độ khó khi doanh thu giảm, nhưng để “hồi sinh” các tựa game cũ, chúng ta còn chứng kiến những bản mod do bên thứ ba phát triển, chẳng hạn như Super Missile Command, nhằm thay đổi trò chơi mà không cần phải mua một tựa game hoàn toàn mới với các màn chơi hay thử thách khác biệt.
Điểm Số Cao Và Bảng Xếp Hạng: Nơi Thể Hiện Thực Tài
Mặc dù bạn có thể bỏ thêm tiền để cuối cùng xem được phần credit roll (nhà phát triển), nhưng không phải tất cả game arcade đều được thiết kế với một “kết thúc”. Trên thực tế, nhiều game đời đầu tập trung vào điểm số cao và sẽ tiếp tục cho đến khi người chơi đạt đến “kill screen” – điểm mà người chơi kỹ năng cao đẩy game đến giới hạn khiến code bị lỗi (thường là một con số vượt quá giới hạn cho phép) và game bị treo.
Màn hình khởi động game với điểm số cao (High Score), thể hiện tính cạnh tranh công bằng của bảng xếp hạng arcade.
Ngay cả đối với những trò chơi có thể hoàn thành bằng cách “đút tiền”, việc đạt điểm số cao vẫn phụ thuộc vào kỹ năng chơi game xuất sắc, chẳng hạn như duy trì chuỗi nhân điểm hoặc thực hiện các combo khó. Vì vậy, việc có tên trên bảng xếp hạng không phải là thứ bạn có thể mua được bằng tiền. Cuối cùng, quyền được ghi ba chữ cái tên viết tắt của mình lên bảng vàng là vô giá.
Tiền Cho Trải Nghiệm Chơi Game, Không Phải Vật Phẩm “Ăn Gian”
Điểm cuối cùng mà game arcade làm tốt hơn chính là việc thu tiền để đổi lấy thêm thời gian chơi. Nếu bạn trả tiền, bạn sẽ được chơi game nhiều hơn. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng nhiều tựa game ngày nay, ngay cả những game chơi đơn mà bạn chỉ trả tiền một lần và có thể chơi theo tốc độ của mình, vẫn cung cấp các tùy chọn để làm game dễ hơn hoặc bỏ qua quá trình cày cuốc bằng cách chi thêm tiền.
Trong thế giới game, ít điều gì kỳ cục bằng việc bạn phải trả thêm tiền để… chơi game ít đi. Đặc biệt khi nhà phát triển game lại có động lực để biến trò chơi trở nên nhàm chán hoặc khó chịu hơn, với hy vọng bạn sẽ bỏ ra vài đô la để mua một “gói tiết kiệm thời gian”. Đây là một trong những lý do khiến nhiều game hiện đại bị chỉ trích là quá phình to với những nhiệm vụ vô nghĩa.
Ngày nay, các khu game arcade gần như đã biến mất, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể trân trọng những giá trị mà chúng đã mang lại trong thời kỳ hoàng kim của ngành game. Bạn vẫn có thể chơi hầu hết các tựa game này ngày nay, nhưng bạn sẽ thấy chúng thú vị nhất khi tự đặt giới hạn số lượt chơi cho mình.