Bạn có thể thường xuyên nghe nói rằng các bản phân phối Linux thiếu đi nhiều chức năng mà Windows sở hữu. Điều này có thể đúng ở một mức độ nào đó, nhưng với tư cách là chuyên gia công nghệ, chúng tôi tin rằng có những tính năng mà Linux không nên hoặc không cần phải sao chép từ Windows, bởi lẽ chúng chỉ mang lại phiền toái và làm giảm trải nghiệm người dùng. Tại trithuccongnghe.net, chúng tôi luôn tìm kiếm những giải pháp tối ưu nhất cho người dùng và bài viết này sẽ phân tích chi tiết 5 “tính năng” của Windows mà cộng đồng người dùng Linux cảm thấy hài lòng khi không có. Đây là những yếu tố cốt lõi góp phần định hình trải nghiệm máy tính, từ hiệu suất, quyền riêng tư đến khả năng kiểm soát, và là lý do vì sao Linux vẫn giữ vững vị thế là lựa chọn hàng đầu cho những ai ưu tiên sự đơn giản, hiệu quả và bảo mật.
1. Tìm Kiếm Web Bing Trong App Launcher: Sự Phân Tâm Không Mong Muốn
Microsoft có xu hướng muốn việc tìm kiếm trên máy tính cá nhân phải đi kèm với việc tìm kiếm trên internet. Điều này thể hiện rõ khi bạn nhấn nút Start và tìm kiếm một ứng dụng hoặc tệp, bạn sẽ đồng thời nhận được kết quả tìm kiếm web từ Bing ngay trong Start Menu. Thực trạng này không chỉ làm chậm trải nghiệm tìm kiếm mà còn ép buộc người dùng phải xem những kết quả không mong muốn, khiến họ phải lọc qua nhiều thông tin thừa thãi.
Điều khiến người dùng công nghệ khó chịu nhất là khi họ tìm kiếm một ứng dụng – dù đã được cài đặt hay chưa – và nhận về biểu tượng của nó, nhưng lại không thể chắc chắn liệu việc nhấp vào đó sẽ khởi chạy ứng dụng hay mở trình duyệt Edge để dẫn đến trang web tải xuống ứng dụng đó. Không có gì tệ hơn một cửa sổ Edge bật lên bất ngờ. Đây là một trải nghiệm mà người dùng Linux hoàn toàn không muốn phải đối mặt trên môi trường desktop của mình.
Màn hình tùy chỉnh Regedit trên Windows 11, nơi có thể tắt tính năng tìm kiếm Bing trong Start Menu.
Không phải việc tích hợp tìm kiếm web vào desktop là hoàn toàn vô dụng. Chúng tôi có thể hình dung một sự tích hợp thông minh của một công cụ tìm kiếm ưu tiên quyền riêng tư như DuckDuckGo hoặc Startpage vào một trình khởi chạy ứng dụng Linux. Tuy nhiên, tính năng này nên được kích hoạt theo yêu cầu, có thể bằng một phím tắt đặc biệt, chứ không phải mặc định hiển thị kết quả tìm kiếm web mỗi khi gõ vào app launcher.
2. Quảng Cáo và Widget Phiền Toái: Trải Nghiệm Không “Sạch”
Nói về Start Menu, Windows còn chèn các quảng cáo cho game, phần mềm và dịch vụ mà người dùng Linux chắc chắn không muốn thấy trong bất kỳ trình khởi chạy ứng dụng nào của mình. Cảm giác như mỗi khi mở một ứng dụng trên Windows, luôn có ai đó đang cố gắng bán cho bạn một thứ gì đó.
Windows 11 cũng đi kèm với một bảng điều khiển widget có thể truy cập qua biểu tượng trên thanh tác vụ. Bảng này chứa tin tức, thời tiết, chứng khoán, kết quả thể thao và nhiều thứ khác. Đôi khi, widget giao thông có thể hữu ích, nhưng đó là tất cả. Tin tức cũng có thể hữu ích nếu không yêu cầu tài khoản MSN để tùy chỉnh nguồn cấp dữ liệu. Các cài đặt mặc định trên Windows, bao gồm tất cả các loại widget với các huy hiệu thông báo màu đỏ liên tục, gây khó chịu đến mức tối đa.
Biểu tượng Widgets được làm nổi bật trên thanh tác vụ Windows 11, thường gây phiền toái với các thông báo không cần thiết.
Trên các môi trường desktop Linux của chúng tôi, chỉ có một vài widget thực sự hữu ích, bao gồm giám sát hệ thống, hẹn giờ và danh sách phím tắt. Không có widget nào làm phiền với cảnh báo về những tin tức không liên quan, và chúng tôi mong muốn điều đó sẽ không bao giờ thay đổi.
3. Trợ Lý AI (Copilot) Mọi Nơi: Khi Sự Tích Hợp Trở Thành Ám Ảnh
Ngày càng nhiều phần của Windows 11 dường như bị “nhiễm” Copilot – một sản phẩm mà nhiều người dùng chưa từng yêu cầu. Nó xuất hiện trên thanh tác vụ, trong Start Menu, trong Edge, trong Paint, thậm chí cả trong Notepad. Nếu chúng ta hiếm khi cần một trợ lý AI khi làm việc, tại sao lại cần nó được tích hợp vào mọi yếu tố và ứng dụng trên máy tính? Sự hiện diện quá mức này có thể gây phân tâm và làm quá tải hệ thống với các tính năng không cần thiết.
Phím Copilot mới trên bàn phím laptop, thể hiện sự tích hợp sâu của AI vào Windows 11.
Theo như chúng tôi biết, không có bản phân phối Linux đáng tin cậy nào đi kèm với các trợ lý AI tích hợp sẵn. Có một số bạn có thể tự cài đặt, nhưng đây chắc chắn không phải là tình huống bắt buộc phải sử dụng hoặc phải dùng đến trình chỉnh sửa registry để loại bỏ. Chúng tôi cho rằng cách này tốt hơn, cho phép người dùng tự do sử dụng trợ lý AI khi cần – điều mà gần như không bao giờ xảy ra với hầu hết các tác vụ hàng ngày.
4. Theo Dõi Dữ Liệu (Telemetry) Đáng Sợ: Nỗi Lo Về Quyền Riêng Tư
Giống như bất kỳ công ty công nghệ hiện đại nào, Microsoft kiếm tiền bằng cách thu thập dữ liệu về người dùng phần mềm của mình. Dữ liệu này cũng được sử dụng cho mục đích phát triển sản phẩm của Microsoft. Khi bạn thiết lập máy tính Windows 11, bạn sẽ thấy nhiều tùy chọn chuyển đổi cho các hệ thống telemetry này mà bạn phải tự tắt đi nếu muốn giữ một mức độ riêng tư nào đó. Tuy nhiên, việc từ chối hoàn toàn việc thu thập dữ liệu của Windows là điều không thể.
Giao diện cài đặt quyền riêng tư của Windows, nơi người dùng phải tự tắt các tùy chọn thu thập dữ liệu.
Hầu hết các bản phân phối Linux không có telemetry. Một số ít, như Ubuntu và DietPi, cung cấp tùy chọn cho phép người dùng tự nguyện tham gia vào việc thu thập dữ liệu cho mục đích phát triển phần mềm. Đôi khi, các nhà phát triển distro, như Linux Mint, chỉ theo dõi số lượng lượt tải xuống tệp ISO của họ, nhưng đó là tất cả. Việc biết rằng mọi hoạt động trên PC của chúng tôi không bị theo dõi và kiếm tiền là một lý do quan trọng khiến chúng tôi luôn ưu tiên khởi động vào Linux bất cứ khi nào có thể, và chúng tôi luôn muốn có tùy chọn riêng tư hơn này.
5. Bloatware (Phần Mềm Rác) Kì Lạ: Gánh Nặng Không Mong Muốn
Vì một lý do nào đó, máy tính Windows 11 của chúng ta thường được cài đặt sẵn những trò chơi kỳ lạ và ứng dụng mạng xã hội mà chúng ta chưa từng yêu cầu, cùng với phần mềm diệt virus và tối ưu hóa âm thanh do nhà sản xuất PC đẩy vào. Đôi khi, những ứng dụng này không thể gỡ bỏ, hoặc bạn phải thực hiện nhiều bước phức tạp để làm được điều đó. Thậm chí, đôi khi chúng không thực sự được cài đặt mà chỉ hiển thị trong danh sách ứng dụng như một lối tắt đến trang cài đặt.
Thanh tác vụ và Start Menu Windows 11 hiển thị các biểu tượng Copilot, minh họa sự xuất hiện tràn lan của AI.
Đây là một sự khác biệt lớn so với trải nghiệm phần mềm trên Linux. Một số bản phân phối Linux, như Xubuntu, cho phép bạn chọn hình ảnh “tối thiểu” để cài đặt, chỉ bao gồm các phần mềm thiết yếu tuyệt đối, và bạn có thể bổ sung những gì mình muốn sau đó. Chúng thường cũng có tùy chọn “full desktop” với một loạt phần mềm miễn phí, mã nguồn mở và hữu ích, để bạn có mọi thứ cần thiết để bắt đầu sử dụng máy tính.
Thông thường, không có phần mềm cài sẵn nào trên một bản phân phối Linux là độc quyền, vì vậy bạn không cần phải lo lắng về phí đăng ký và thời gian dùng thử. Nếu bạn không muốn nó, chỉ cần một vài thao tác đơn giản trong trình quản lý phần mềm để gỡ bỏ. Hoặc bạn có thể gỡ cài đặt hàng loạt bằng trình quản lý gói của distro, một món quà quý giá về khả năng kiểm soát PC của bạn.
Mặc dù có nhiều phàn nàn, nhưng dĩ nhiên, nhiều phiền toái trên Windows 11 có thể được tắt đi. Chúng tôi đã thực hiện một số tùy chỉnh để trải nghiệm trở nên dễ chịu hơn, nhưng trải nghiệm mặc định trên các môi trường desktop Linux của chúng tôi vẫn vượt trội hơn hẳn. Hãy chia sẻ quan điểm của bạn và những tính năng Windows mà bạn nghĩ Linux “tốt hơn khi không có” trong phần bình luận bên dưới!