Smartphone ngày nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, nhưng đằng sau vẻ ngoài bóng bẩy và những con số ấn tượng trên bảng thông số kỹ thuật, lại ẩn chứa nhiều sự thật mà không phải ai cũng biết. Với tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ, các nhà sản xuất không ngừng giới thiệu những cải tiến mới, từ pin dung lượng lớn, sạc siêu tốc đến màn hình siêu sáng và chip xử lý mạnh mẽ. Tuy nhiên, liệu tất cả những thông số đó có thực sự phản ánh đúng trải nghiệm mà người dùng nhận được?
Bài viết này của trithuccongnghe.net sẽ đi sâu vào những khía cạnh ít được tiết lộ về smartphone, giúp bạn, những người yêu công nghệ và đang tìm kiếm thông tin đáng tin cậy, hiểu rõ hơn về bản chất của các công nghệ cốt lõi. Chúng ta sẽ cùng nhau phân tích những “bí mật công nghệ smartphone” và giải mã những lầm tưởng phổ biến, từ đó trang bị kiến thức vững chắc để đưa ra quyết định mua sắm thông minh hơn. Hãy cùng khám phá những sự thật thú vị và bất ngờ về thiết bị di động mà chúng ta vẫn sử dụng hàng ngày!
Dung lượng pin không phải lúc nào cũng “như nhau”
Việc sản xuất pin lithium-ion là một quá trình phức tạp và đầy thách thức. Mặc dù các nhà sản xuất luôn hướng tới sự đồng nhất, nhưng những sai lệch nhỏ trong quá trình chế tạo (gọi là “dung sai”) là điều không thể tránh khỏi. Điều này có nghĩa là viên pin bên trong chiếc iPhone 16 của bạn không hoàn toàn giống hệt viên pin trong chiếc iPhone 16 của người khác, ngay cả khi cả hai đều là cùng một mẫu điện thoại.
Những khác biệt nhỏ ở cấp độ vi mô về thành phần hóa học, sự sắp xếp điện cực, phân bố chất điện giải và các tạp chất li ti đều có thể dẫn đến những biến động đáng kể về hiệu suất và dung lượng pin. Các công ty thường không công bố dung lượng riêng lẻ của từng viên pin được sản xuất vì điều đó không cần thiết và có thể gây nhầm lẫn cho người dùng.
Thay vào đó, họ sử dụng thuật ngữ “dung lượng điển hình” (typical capacity), về cơ bản là mức trung bình của tất cả các biến thể này. Đây chính là dung lượng mà chúng ta thường thấy trên các trang sản phẩm chính thức và bảng thông số kỹ thuật. Tuy nhiên, vì một số viên pin có thể có dung lượng thấp hơn mức trung bình ước tính này, các công ty đôi khi cũng đề cập đến “dung lượng định danh” (rated capacity), là dung lượng tối thiểu được đảm bảo. Bạn có thể phải đọc kỹ phần chú thích để tìm thấy thông tin này.
Chẳng hạn, chiếc Galaxy S25 Ultra có dung lượng điển hình là 5000mAh, nhưng dung lượng định danh của nó lại thấp hơn một chút, ở mức 4855mAh. Điều này có thể được hiểu là Samsung đang ngụ ý rằng “Điện thoại của bạn có thể có dung lượng khoảng 5000mAh, nhưng chắc chắn có ít nhất 4855mAh.” Tương tự, Pixel 9 có dung lượng điển hình là 4700mAh, nhưng dung lượng định danh của nó là 4558mAh.
Chỉ số sức khỏe pin: Không hoàn toàn đáng tin cậy
Màn hình điện thoại hiển thị chỉ số sức khỏe pin 100% trên giao diện cài đặt.
iPhone đã có menu kiểm tra sức khỏe pin từ khá lâu, và điện thoại Android dự kiến sẽ sớm có tính năng này thông qua bản cập nhật Android 16. Đây là một tin tốt, nhưng điều quan trọng cần biết là không có chỉ số sức khỏe pin nào hoàn toàn đáng tin cậy. Về mặt phần cứng, để tính đến các biến thể trong quá trình sản xuất, các công ty thường đặt mức cơ sở (baseline) cho cái mà hệ thống coi là 100% thấp hơn khá nhiều so với mức trung bình.
Giả sử viên pin trong điện thoại của bạn có dung lượng sử dụng tối đa là 5000mAh khi mới mua, nhưng công ty đặt mức cơ sở là 4900mAh. Điều này có nghĩa là chỉ khi pin xuống cấp vượt qua mức cơ sở đó (dưới 4900mAh) thì bạn mới bắt đầu thấy phần trăm sức khỏe pin giảm xuống, mặc dù pin về mặt kỹ thuật đã bắt đầu xuống cấp sớm hơn nhiều.
Về mặt phần mềm, việc ước tính sức khỏe pin là một nhiệm vụ phức tạp bởi vì các phép đo được thực hiện dựa trên các mẫu sạc, hành vi điện áp và mức độ hao mòn được quan sát – tất cả những yếu tố này đều không cố định. Nó giống như việc cố gắng giải một bài toán liên tục thay đổi một chút trong khi bạn đang giải, vì vậy bạn không bao giờ có thể đạt được câu trả lời chính xác – chỉ là một ước tính đủ tốt.
Để giải quyết vấn đề này, hệ thống sẽ định kỳ hiệu chỉnh lại dung lượng pin ước tính hiện tại. Để làm được điều này, đôi khi nó sẽ bỏ qua giới hạn sạc 80% mà bạn có thể đã đặt trên điện thoại của mình.
Độ sáng màn hình “đỉnh” không phải là độ sáng tối đa bạn sử dụng
Hình ảnh điện thoại iPhone, minh họa độ sáng màn hình và các thông số hiển thị.
Một trong những thông số smartphone bị hiểu lầm nhiều nhất là độ sáng màn hình đỉnh (peak brightness). Chúng ta thường nhìn vào thông số này để ước tính màn hình có thể sáng đến mức nào khi sử dụng ngoài trời, nhằm đảm bảo khả năng hiển thị rõ ràng. Tuy nhiên, đây không phải là mục đích thực sự của độ sáng đỉnh.
Thực tế, điện thoại của bạn có ba loại độ sáng khác nhau:
-
Độ sáng điển hình (Typical brightness): Đây là độ sáng mà bạn nhận được khi tự điều chỉnh thanh trượt độ sáng lên mức tối đa từ bảng cài đặt nhanh. Tuy nhiên, đây không phải là độ sáng tối đa mà màn hình của bạn có thể đạt được. Các nhà sản xuất cố tình giới hạn độ sáng điển hình ở mức thấp hơn nhiều để tránh hao pin nhanh và ngăn ngừa việc mắt bạn tiếp xúc với độ sáng quá cao trong môi trường thiếu sáng. Đây là một cách để đảm bảo việc sử dụng thanh trượt độ sáng an toàn và dễ dàng.
-
Chế độ độ sáng cao (High Brightness Mode – HBM): Đây là loại độ sáng thể hiện mức độ sáng tối đa mà người dùng có thể trải nghiệm. Chế độ này chỉ được kích hoạt nếu bạn đã bật tính năng Tự động điều chỉnh độ sáng (Auto-Brightness hay Adaptive Brightness) và khi ánh sáng môi trường xung quanh đủ mạnh khiến độ sáng điển hình cao nhất không còn đủ để nhìn rõ.
-
Độ sáng đỉnh (Peak brightness): Vậy độ sáng đỉnh là gì? Phần lớn, nó là một chiêu trò marketing. Thông số này được đo khi một phần rất nhỏ của màn hình – thậm chí chỉ là một pixel – thể hiện những đợt chiếu sáng cực mạnh trong thời gian rất ngắn, trong môi trường kiểm soát và khi xem nội dung HDR.
Các công ty không hoàn toàn nói dối khi trích dẫn thông số này, ví dụ như 4500 nits trên OnePlus 13R, nhưng điều này vẫn gây hiểu lầm vì độ sáng đỉnh gần như không bao giờ đạt được trong quá trình sử dụng thực tế. Người tiêu dùng đã bị khiến cho liên tưởng độ sáng đỉnh với độ sáng tối đa khả dụng mà họ có thể trải nghiệm.
Sạc nhanh không “nhanh” liên tục
Cáp sạc USB-C đang sạc cho điện thoại iPhone 15, minh họa công nghệ sạc nhanh.
Các công ty sản xuất smartphone, đặc biệt là các hãng Trung Quốc, rất thích khoe khoang về tốc độ sạc cực nhanh của sản phẩm. Tuy nhiên, tốc độ sạc ấn tượng này không duy trì trong suốt toàn bộ quá trình sạc. Quá trình sạc pin diễn ra theo nhiều giai đoạn, và nó chỉ thực sự “nhanh” trong giai đoạn đầu, thường là từ 0% đến khoảng 60%. Đây được gọi là giai đoạn dòng điện không đổi (constant current phase), nơi điện thoại của bạn tiêu thụ công suất tối đa.
Sau giai đoạn này, chúng ta chuyển sang giai đoạn điện áp không đổi (constant voltage phase), trong đó tốc độ sạc được cố tình làm chậm lại để kiểm soát nhiệt độ và bảo vệ sức khỏe của viên pin. Việc giảm tốc độ này không phải là đặc điểm riêng của một vài mẫu điện thoại nào, mà là một quy tắc chung áp dụng cho tất cả các tiêu chuẩn sạc nhanh hiện đại, cho dù bạn đang sử dụng USB Power Delivery, Qualcomm Quick Charge, hay các giải pháp độc quyền như SuperVOOC.
Ngay cả khi điện thoại của bạn hỗ trợ sạc 100W, nó vẫn sẽ giảm tốc độ đáng kể và chỉ sạc nhỏ giọt khi bạn sạc pin từ khoảng 80% lên 100%. Nhãn 100W đó chỉ cho biết công suất tối đa có thể đạt được, chứ không phải là tốc độ sạc duy trì liên tục.
Kính cường lực trên flagship: Không “siêu bền” như bạn nghĩ
Là một chuyên gia tìm hiểu sâu về công nghệ, tôi có thể khẳng định rằng kính cường lực được sử dụng trên những chiếc điện thoại flagship có giá hàng nghìn đô la không mạnh hơn đáng kể so với kính trên những mẫu điện thoại rẻ tiền hơn. Chúng ta thường có xu hướng nghĩ rằng các flagship vượt trội hơn về độ bền đơn giản vì các công ty marketing sản phẩm theo cách đó.
Thực tế, một chiếc điện thoại cao cấp vẫn có thể bị trầy xước và nứt vỡ gần như dễ dàng như một mẫu điện thoại tầm trung. Điều này là do khả năng chống trầy xước và khả năng chống nứt được tạo ra từ hai thuộc tính đối lập của kính: độ cứng và độ linh hoạt. Một tấm kính cường lực không thể được cải thiện mãi mãi ở cả hai thuộc tính này, và chúng ta gần như đã đạt đến đỉnh cao của những gì có thể làm được với vật liệu này.
William L. Johnson, giáo sư khoa học vật liệu tại Caltech, cho biết: “Càng tôi luyện kính nhiều hơn, toàn bộ màn hình càng chịu được uốn cong tổng thể, như khi làm rơi điện thoại. Nhưng nó không nhất thiết cải thiện độ cứng của kính [và] thực sự có thể làm nó tệ hơn một chút. Chính độ cứng mới mang lại khả năng chống trầy xước.”
Nếu bạn so sánh Corning Gorilla Glass Victus 2 và Gorilla Glass 7i, chẳng hạn, bạn sẽ nhận thấy sự khác biệt của chúng là không đáng kể – cả hai đều có các thuộc tính và độ bền hóa học rất giống nhau, và ngưỡng trầy xước giống hệt nhau (8-10 newton), mặc dù Victus 2 được thiết kế cho các flagship còn 7i dành cho điện thoại tầm trung. Bạn có thể xác nhận điều này thông qua Thang đo độ cứng Mohs – cả hai đều bị trầy ở cấp độ sáu với các rãnh sâu hơn ở cấp độ bảy.
Ngoại lệ đáng chú ý duy nhất mà tôi quan sát được là, trong các thử nghiệm kiểm soát của Corning, Victus 2 sống sót sau khi rơi từ độ cao tới hai mét trên giấy nhám 180-grit, trong khi 7i chỉ được đánh giá cho độ cao tới một mét trên cùng bề mặt. Nhưng hãy lưu ý rằng các yếu tố như góc rơi của điện thoại và độ cong của cạnh màn hình ảnh hưởng đến khả năng nứt vỡ nhiều hơn nhiều so với độ bền của kính.
Nếu bạn vẫn chưa bị thuyết phục, hãy xem xét chiếc Galaxy A56 có giá 499 USD, sử dụng Gorilla Glass Victus+, loại kính tương tự mà Samsung đã sử dụng vào năm 2022 trên chiếc Galaxy S22 Ultra có giá 1199 USD. Dù giá điện thoại của bạn là bao nhiêu, việc trang bị ốp lưng và dán bảo vệ màn hình vẫn là lựa chọn khôn ngoan hơn cả.
Hai điện thoại cùng chip: Hiệu năng có thể khác biệt
Logo chip Snapdragon của Qualcomm, đại diện cho bộ vi xử lý trên điện thoại thông minh.
Bạn có thể đã nghe câu ví von rằng bộ xử lý là bộ não của điện thoại và nó quyết định hiệu năng của thiết bị. Mặc dù câu ví von đó đúng, nhưng nó có thể gây hiểu lầm rằng chỉ cần kiểm tra bộ xử lý mà một chiếc điện thoại sở hữu là đủ để xác định chính xác hiệu năng của nó. Thực tế, rất nhiều yếu tố cùng đóng góp vào việc mang lại trải nghiệm nhanh và mượt mà.
Vai trò của hệ thống tản nhiệt
Các cơ chế làm mát như buồng hơi (vapor chamber) và tản nhiệt (heat sink) giúp giảm thiểu việc sinh nhiệt quá mức, nhờ đó điện thoại của bạn mới có thể tận dụng được sức mạnh của con chip mạnh mẽ. Sức mạnh của chip sẽ không còn ý nghĩa nếu điện thoại bắt đầu bị giảm hiệu năng (throttling) chỉ sau vài phút sử dụng do vấn đề nhiệt, nhằm tránh gây hư hại vĩnh viễn cho pin.
Các điện thoại chuyên chơi game (gaming phone) có hệ thống quản lý nhiệt toàn diện nhất vì lý do này, với một số mẫu thậm chí còn có quạt tản nhiệt tích hợp. Nhà sản xuất biết rằng thiết bị sẽ phải đối mặt với nhiều tác vụ nặng, vì vậy việc đảm bảo điện thoại luôn mát mẻ là rất quan trọng. Chỉ việc lắp một con chip Snapdragon mới nhất mà không đi kèm với các giải pháp tản nhiệt phù hợp thì thực sự không hiệu quả.
Tối ưu hóa phần mềm
Tương tự, tối ưu hóa phần mềm cũng đóng vai trò quan trọng, bởi vì nó chịu trách nhiệm về việc điện thoại sử dụng phần cứng có sẵn tốt đến mức nào. Phần mềm được tối ưu tốt sẽ đảm bảo rằng các ứng dụng tải nhanh hơn, hiệu ứng chuyển động mượt mà hơn và pin được sử dụng hiệu quả. Ngược lại, phần mềm cồng kềnh hoặc được lập trình kém có thể gây ra hiện tượng lag, hao pin nhanh và khiến giao diện người dùng cảm thấy chậm chạp, ngay cả với phần cứng cao cấp.
Tiêu chuẩn bộ nhớ trong (Flash Storage)
Chip bộ nhớ UFS 4.0, công nghệ lưu trữ dữ liệu tốc độ cao cho smartphone.
Một cách thông minh mà các công ty cắt giảm chi phí trên các mẫu điện thoại giá rẻ hơn của họ và khiến chúng hoạt động chậm hơn là sử dụng các tiêu chuẩn bộ nhớ flash kém hơn, ngay cả khi chip của chúng đủ nhanh.
Sự khác biệt về tốc độ đọc và ghi giữa mỗi tiêu chuẩn bộ nhớ flash—UFS 2.2, 3.1 hoặc 4.0—là rất lớn và dễ nhận thấy nhất khi khởi động điện thoại, truyền các tệp lớn, chỉnh sửa video, tải ứng dụng và khởi chạy trò chơi. Tuy nhiên, đối với các tác vụ hàng ngày như nhắn tin, duyệt web và cuộn mạng xã hội, sự khác biệt không quá đáng kể.
Loại RAM
Loại RAM được sử dụng – không chỉ dung lượng – cũng góp phần vào sự mượt mà. Bạn có thể tìm hiểu chi tiết về các loại RAM LPDDR khác nhau trên trang web của Samsung, nhưng tóm lại, LPDDR5X là loại mới nhất và được sử dụng trên tất cả các điện thoại flagship Android hiện đại. Tuy nhiên, các công ty không phải lúc nào cũng tiết lộ loại RAM được sử dụng trên các mẫu tầm trung, khiến việc theo dõi khá khó khăn.
Tính năng của cùng một mẫu điện thoại có thể khác nhau theo khu vực
Tương tự như pin, hai mẫu điện thoại giống hệt nhau có thể có các tính năng khác nhau tùy thuộc vào thị trường mà chúng được bán. Ví dụ, iPhone được bán tại Hoa Kỳ hiện chỉ hỗ trợ eSIM, nhưng bên ngoài quốc gia này, chúng vẫn có khay thẻ SIM vật lý cùng với hỗ trợ eSIM.
Ngoài ra, phiên bản OnePlus 13R dành cho thị trường Hoa Kỳ có RAM lên tới 12GB và bộ nhớ trong 256GB, nhưng phiên bản dành cho thị trường Ấn Độ lại có RAM lên tới 16GB và bộ nhớ trong 512GB.
Các thuật toán xử lý hình ảnh cũng có thể khác nhau tùy thuộc vào khu vực. Ở phương Tây, mọi người thích giữ lại các chi tiết tự nhiên và ưa chuộng màu sắc chân thực hơn, trong khi ở phương Đông, họ cởi mở hơn với việc chỉnh sửa ảnh mạnh mẽ.
Kết luận
Thế giới công nghệ smartphone ẩn chứa nhiều điều phức tạp hơn những gì chúng ta thường thấy qua các chiến dịch quảng cáo hào nhoáng. Người tiêu dùng ngày càng trở nên am hiểu công nghệ hơn trong thập kỷ qua, nhưng vẫn còn rất nhiều khía cạnh mà phần lớn người dùng chưa thực sự hiểu rõ về smartphone. Từ dung lượng pin, chỉ số sức khỏe, độ sáng màn hình, tốc độ sạc, độ bền kính cường lực, đến hiệu năng chip và các tính năng đặc thù theo khu vực – tất cả đều có những “bí mật” riêng.
Hiểu rõ những sự thật này không chỉ giúp bạn tránh được những lầm tưởng phổ biến mà còn trang bị cho bạn kiến thức cần thiết để đưa ra quyết định mua sắm sáng suốt hơn, lựa chọn được chiếc điện thoại phù hợp nhất với nhu cầu và mong đợi thực tế của mình. Hãy luôn tìm hiểu kỹ lưỡng và tham khảo các nguồn thông tin đáng tin cậy như trithuccongnghe.net trước khi đưa ra bất kỳ quyết định quan trọng nào liên quan đến công nghệ.
Bạn có bất kỳ câu hỏi nào về các thông số kỹ thuật hay tính năng smartphone khác không? Hãy để lại bình luận bên dưới để cùng trithuccongnghe.net thảo luận và khám phá thêm những điều thú vị về thế giới công nghệ nhé!