Trong thế giới số ngày nay, việc tìm kiếm và mua sắm những món quà tặng cá nhân hóa độc đáo như trang sức khắc tên, đồ trang trí riêng biệt hay những chiếc cốc in hình đã trở nên vô cùng phổ biến. Chúng mang đến giá trị tinh thần lớn và thể hiện sự quan tâm đặc biệt. Tuy nhiên, sự phát triển của thương mại điện tử cũng đi kèm với mặt trái: các chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Đặc biệt, quảng cáo trên mạng xã hội đang trở thành mảnh đất màu mỡ cho những kẻ lừa đảo lợi dụng lòng tin của người tiêu dùng, nhất là trong các dịp lễ tết hay sự kiện đặc biệt, để bán những món quà cá nhân hóa kém chất lượng, sai lệch so với quảng cáo, hoặc thậm chí là không bao giờ đến tay người nhận.
Theo báo cáo từ các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng quốc tế như Better Business Bureau (BBB), hàng loạt trường hợp lừa đảo liên quan đến quà tặng cá nhân hóa đã được ghi nhận, gây thiệt hại không nhỏ cho người mua hàng. Mục tiêu của bài viết này là trang bị cho bạn những kiến thức cần thiết để nhận diện và phòng tránh các chiêu trò lừa đảo tinh vi này, bảo vệ tài sản và thông tin cá nhân của bạn khi mua sắm trực tuyến.
Chiêu trò lừa đảo qua quảng cáo quà tặng cá nhân hóa trên Mạng xã hội hoạt động như thế nào?
Những quảng cáo xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội thường được thiết kế bắt mắt, đi kèm với các chương trình giảm giá “sốc” không tưởng, mời gọi người dùng nhấp vào và dẫn đến một trang web thoạt nhìn có vẻ chuyên nghiệp. Tuy nhiên, khi xem xét kỹ hơn, bạn sẽ bắt đầu nhận thấy nhiều điểm đáng ngờ. Chẳng hạn, tên miền (URL) không nhất quán với thương hiệu được quảng cáo, trang web có lỗi chính tả, hoặc cố gắng bắt chước một trang web chính thức (thường được gọi là website giả mạo – spoofed website).
Các trang web lừa đảo này thường được xây dựng nhanh chóng, chỉ với mục đích thu hút nạn nhân và sau đó biến mất. Chính sách đổi trả sản phẩm (nếu có) thường rất mơ hồ hoặc chứa nhiều kẽ hở khiến việc hoàn tiền gần như bất khả thi. Sau khi tận dụng tối đa lợi nhuận từ mùa lễ hội, những kẻ lừa đảo này sẽ đóng cửa trang web và biến mất cùng với số tiền của bạn.
Khi sản phẩm, nếu có, đến tay người mua, chúng thường rất đáng thất vọng. Nhiều khách hàng đã báo cáo rằng họ nhận được món đồ hoàn toàn không giống với những gì được quảng cáo về chất lượng hay độ cá nhân hóa. Nhiều người mua không muốn trải qua rắc rối khi trả lại hàng (điều mà kẻ lừa đảo mong muốn) hoặc quyết định trả lại sau các ngày lễ, khi đó trang web có thể đã không còn hoạt động.
Mặc dù nhiều nền tảng mạng xã hội có chính sách quảng cáo nghiêm ngặt, nhưng những kẻ lừa đảo luôn tìm cách lách luật. Chúng thường tạo nhiều tài khoản giả mạo, sử dụng chúng trong một thời gian ngắn rồi bỏ đi, gây khó khăn cho việc theo dõi và chặn đứng.
Dấu hiệu cảnh báo nguy cơ lừa đảo khi mua sắm online
Hình ảnh minh họa laptop và các biểu tượng cảnh báo lừa đảo online trên mạng xã hội
Các quảng cáo đáng ngờ trên mạng xã hội ban đầu có thể trông không quá khác biệt. Tuy nhiên, nếu bạn quan sát kỹ, bạn có thể phát hiện một số điểm bất thường. Một quy tắc đơn giản mà các chuyên gia an ninh mạng thường tuân theo là: nếu một ưu đãi nghe có vẻ quá tốt để là sự thật, thì khả năng cao nó không phải là sự thật. Hãy cảnh giác với những ưu đãi giảm giá quá mức cho các sản phẩm trông có vẻ cao cấp hoặc những lời mời gọi gây áp lực, tạo cảm giác khẩn cấp để bạn phải mua hàng ngay lập tức.
Thiếu minh bạch về thông tin liên hệ và doanh nghiệp
Hầu hết các hoạt động lừa đảo đều được thực hiện với mức độ minh bạch tối thiểu. Họ thường cung cấp rất ít hoặc không có thông tin liên hệ đáng tin cậy. Địa chỉ email có thể là những địa chỉ chung chung, số điện thoại không tồn tại, và địa chỉ trụ sở (nếu có liệt kê) thường không dẫn đến đâu.
Hãy tìm kiếm tên doanh nghiệp trên các công cụ tìm kiếm uy tín và các trang web đánh giá như TrustPilot hay ScamAdviser để kiểm tra xếp hạng an toàn và xem liệu có ai khác đã báo cáo doanh nghiệp đó là lừa đảo hay chưa. Bạn cũng có thể kiểm tra dịch vụ hỗ trợ khách hàng của họ bằng cách gửi một câu hỏi đơn giản. Các doanh nghiệp thực sự sẽ phản hồi nhanh chóng và chuyên nghiệp, trong khi các trang web đáng ngờ có thể bỏ qua bạn hoặc gửi một câu trả lời chung chung, thiếu rõ ràng. Hãy ưu tiên các công ty có danh tiếng vững chắc, đánh giá thực tế từ khách hàng trước đây và chính sách đổi trả rõ ràng.
Đánh giá sản phẩm giả mạo và tài khoản mạng xã hội đáng ngờ
Phần đánh giá của khách hàng là một lĩnh vực quan trọng khác cần được kiểm tra kỹ lưỡng. Các doanh nghiệp hợp pháp thường tích lũy nhiều loại phản hồi khác nhau theo thời gian. Ngược lại, các hoạt động lừa đảo lại phụ thuộc rất nhiều vào những lời chứng thực bịa đặt hoặc quá chung chung để tạo ra ảo ảnh về sự đáng tin cậy. Hãy chú ý đến ngôn ngữ được sử dụng – nếu nó có vẻ cứng nhắc, giống robot hoặc lặp đi lặp lại một cách đáng ngờ, đó có thể là dấu hiệu của sự gian lận. Nếu các đánh giá nhắc đến tên cửa hàng hoặc doanh nghiệp quá thường xuyên, đó cũng có thể là dấu hiệu của một đánh giá giả mạo.
Một mẹo nhanh khác là kiểm tra các tài khoản mạng xã hội của họ. Nếu tài khoản trông sơ sài, chỉ có những bình luận quá hoàn hảo hoặc lặp đi lặp lại một cách khuôn mẫu, đó là một dấu hiệu đáng ngờ. Đây thường là các “bot” mạng xã hội, đặc biệt là các bot tương tác tập trung vào lượt thích, bình luận và chia sẻ. Càng nhiều tương tác trên một bài đăng, nó càng có vẻ đáng tin cậy và thuật toán của nền tảng càng có khả năng quảng bá nó cho nhiều người hơn. Hãy cẩn trọng với cảm giác phổ biến giả tạo này – tìm kiếm các bình luận giống hệt hoặc rất tương tự trên nhiều tài khoản, tần suất đăng bài đáng ngờ nhanh chóng, hoặc các bình luận chứa tên thương hiệu quá nhiều.
Phương thức thanh toán không an toàn và thiếu mã hóa
Đừng quên kiểm tra kỹ cách họ xử lý thanh toán. Các cửa hàng đáng tin cậy sẽ cung cấp các tùy chọn an toàn như thẻ tín dụng hoặc PayPal, đi kèm với các chính sách bảo vệ người mua. Nếu một trang web yêu cầu chuyển khoản ngân hàng trực tiếp, tiền điện tử, hoặc các ứng dụng thanh toán không rõ ràng mà không có chính sách hoàn tiền rõ ràng, hãy từ bỏ giao dịch. Và nếu họ thúc ép bạn thanh toán ngoài nền tảng hoặc đưa ra “giảm giá đặc biệt” khi sử dụng các phương thức thanh toán không thể truy vết, đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy người bán đang lừa đảo bạn.
Cuối cùng, đừng quên kiểm tra kết nối được mã hóa – tìm biểu tượng ổ khóa và “HTTPS” trên thanh địa chỉ. Điều này không phải là tuyệt đối an toàn, nhưng nếu không có chúng, thông tin nhạy cảm của bạn có thể gặp rủi ro.
Bạn nên làm gì khi không may trở thành nạn nhân lừa đảo?
Nếu bạn hoặc người thân không may bị lừa đảo trên mạng xã hội, việc lấy lại tiền có thể khó khăn nhưng không phải là không thể. Bạn có thể bắt đầu bằng việc yêu cầu ngân hàng hoặc nhà cung cấp dịch vụ thanh toán của mình thực hiện yêu cầu bồi hoàn (chargeback). Ngoài ra, bạn nên báo cáo các quảng cáo, tài khoản hoặc bài đăng lừa đảo này trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok và các nền tảng khác.
Tại Việt Nam, bạn có thể trình báo vụ việc lên các cơ quan chức năng như Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) thuộc Bộ Công an hoặc Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) để được hỗ trợ. Việc này không chỉ giúp bạn trong quá trình lấy lại tiền mà còn góp phần vào việc theo dõi và ngăn chặn các đối tượng lừa đảo khác.
Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn trực tuyến để cảnh báo những người khác. Đăng đánh giá hoặc chia sẻ trên mạng xã hội có thể ngăn chặn người khác rơi vào cùng một cái bẫy. Cũng nên cảnh giác với các chiêu trò lừa đảo tiếp theo. Kẻ lừa đảo có thể nhắm mục tiêu vào bạn một lần nữa, đề nghị các dịch vụ hoàn tiền giả mạo hoặc sử dụng các hình thức thao túng khác.
Đừng để những kẻ lừa đảo đánh cắp số tiền khó kiếm được của bạn. Hãy luôn cảnh giác bằng cách tìm hiểu cách phát hiện các chiêu trò lừa đảo phổ biến, mua sắm thông minh và chúc bạn có những trải nghiệm mua sắm an toàn, không bị lừa đảo!