Cách đây khoảng một năm, tôi đã quyết định sở hữu chiếc laptop Kubuntu Focus Ir14 (Thế hệ 2) sau khi hoàn tất bài đánh giá về mẫu Ir16 lớn hơn. Trong suốt khoảng thời gian này, tôi đã đúc kết được nhiều bài học quý giá và xác nhận một số sự thật thú vị về Kubuntu cũng như việc mua máy tính Linux-first nói chung. Bài viết này sẽ chia sẻ chi tiết những trải nghiệm và nhận định của tôi, hy vọng mang lại cái nhìn sâu sắc cho những ai đang quan tâm đến hệ sinh thái công nghệ này.
Kubuntu LTS: Nền tảng ổn định và bền bỉ
Một trong những lợi ích nổi bật khi sử dụng chiếc laptop này lâu dài với Kubuntu 24.04 LTS là hệ điều hành không có nhiều thay đổi. Điều này nghe có vẻ bình thường hoặc thậm chí là một hạn chế, nhưng thực tế, đây lại là điều tôi yêu thích nhất khi mua chiếc laptop này.
Các hệ điều hành khác thường xuyên thay đổi khiến tôi cảm thấy khó chịu. Dường như mỗi khi tôi khởi động Windows gần đây, lại có những widget mới, bố cục được thiết kế lại và các thông báo phiền toái về sản phẩm hoặc gói đăng ký mà tôi không hề mong muốn – tôi đang nói đến Copilot. Ngay cả phiên bản Android đã được tùy biến trên điện thoại của tôi cũng thường xuyên gây bất ngờ với những thay đổi về trải nghiệm người dùng mà tôi không yêu cầu và đôi khi không thích chút nào.
Tôi cũng có một máy tính khác đang chạy Garuda Linux, nơi các kho phần mềm luôn được cập nhật liên tục, nghĩa là khi KDE phát hành bản cập nhật cho Plasma, tôi nhận được gần như ngay lập tức. Mặc dù tôi thích Plasma, nhưng sự hào hứng của tôi đối với những thay đổi đột ngột lại ít hơn nhiều.
Những sự thay đổi bắt buộc trong quy trình làm việc đã khiến tôi đánh giá cao cách tiếp cận chậm rãi và kiểm tra kỹ lưỡng các bản cập nhật của nền tảng Ubuntu, cụ thể là các bản phát hành LTS. LTS là viết tắt của Long-Term Support (Hỗ trợ Dài hạn), nghĩa là một bản phát hành sẽ tiếp tục nhận được các bản cập nhật trong nhiều năm, ngay cả sau khi các bản phát hành mới hơn được công bố. Khả năng “để tôi yên” của một hệ điều hành là một phẩm chất bị đánh giá thấp.
Laptop Kubuntu Focus Ir16 Gen 2 màu trắng, thể hiện thiết kế sang trọng
KDE Plasma: Kho tàng tính năng ẩn và công cụ mạnh mẽ
Trong suốt một năm qua, tôi cũng đã khám phá ra rằng KDE Plasma, môi trường desktop mà Kubuntu sử dụng, chứa đựng vô số tính năng tích hợp và công cụ dành cho người dùng chuyên nghiệp. Nhiều đến mức đôi khi nó trở nên quá sức.
Trình quản lý clipboard của KDE Plasma cực kỳ hữu ích, và tôi nghĩ Microsoft có thể học hỏi từ tính năng này cho Windows. Việc học cách sử dụng Krunner đã mang lại lợi ích lớn cho hiệu quả làm việc trên desktop của tôi, và việc ghi nhớ các phím tắt của Kubuntu cũng vậy. Chúng giúp tôi chụp màn hình nhanh như chớp.
Mọi thứ còn trở nên tốt hơn nếu bạn khám phá bộ sưu tập ứng dụng của KDE. Chúng đa dạng từ những ứng dụng hữu ích phổ biến như KDE Connect, cho đến những ứng dụng chuyên biệt và độc đáo như KTeaTimer. Có Kate, một IDE dành cho các lập trình viên; Elisa, một trình phát nhạc cho những người yêu sưu tầm kỹ thuật số; KMines, một bản sao của Minesweeper cho những lúc rảnh rỗi – tôi có thể kể mãi. Tôi sẽ không ngần ngại làm sống lại một câu nói đùa phổ biến từ đầu những năm 2010 rằng, nếu bạn nghĩ đến việc làm gì đó trên máy tính, thì chắc chắn có một ứng dụng KDE dành cho điều đó.
Bàn phím và trackpad rộng rãi của laptop Kubuntu Focus Ir14, tối ưu trải nghiệm gõ phím
Dịch vụ hỗ trợ khách hàng: Lợi thế khi mua laptop Linux-first
Một trong những lợi ích của việc mua máy tính từ các nhà cung cấp chuyên về Linux là bạn thường nhận được dịch vụ hỗ trợ khách hàng thực sự, tận tâm. Nếu bạn mua một máy tính Windows hoặc Mac rồi cài đặt Linux lên đó, bạn sẽ không thể hỏi Microsoft hay Apple về các vấn đề của Linux. Thay vào đó, bạn thường phải dựa vào một người bạn am hiểu Linux hoặc những người lạ trên các diễn đàn, kênh chat trực tuyến để giải quyết vấn đề của mình.
Mỗi khi tôi gặp sự cố với chiếc Ir14, tôi chỉ cần gửi email cho bộ phận hỗ trợ của Focus và nhận được phản hồi nhanh chóng với những lời khuyên cụ thể cho tình huống của mình. Điều đó bao gồm cả một câu chuyện dài về bàn phím mà tôi sẽ kể sau. Họ cũng có một bộ sưu tập hướng dẫn và Câu hỏi thường gặp rất phong phú cho cả laptop và Kubuntu mà bạn có thể tìm kiếm câu trả lời.
Laptop với biểu đồ hiệu suất và linh vật Linux, tượng trưng cho sức mạnh của hệ điều hành mã nguồn mở
Dịch vụ khách hàng thực tế chắc chắn tốt hơn nhiều so với việc đọc các bài đăng trên Stack Overflow từ hàng thập kỷ trước hoặc các chủ đề Reddit cũ kỹ mà một nửa số câu trả lời đã bị xóa. Đừng nói đến việc cố gắng tìm sự giúp đỡ trong các máy chủ Discord – một trong những lý do tôi từ bỏ một số dự án mã nguồn mở khi thấy điều này trên trang web của họ.
Bài học kinh nghiệm: Đôi khi máy tính chỉ cần “nghỉ ngơi”
Giai thoại về khắc phục sự cố này không chỉ dành riêng cho máy tính Linux, nhưng nó là một lời nhắc nhở hữu ích cho tất cả mọi người.
Một vài tháng trước, tôi đã trải qua một phen hú vía khi nghĩ rằng phần cứng của chiếc laptop đã bắt đầu hỏng hóc. Phím Meta (mà bạn sẽ gọi là phím Windows trên máy tính mang thương hiệu Microsoft) đột nhiên ngừng hoạt động. Tôi có thể nhấn phím bình thường – nó không có vẻ gì là hỏng – nhưng không có gì xảy ra.
Để khắc phục, tôi đã thử mọi thứ từ việc xịt khí nén dưới phím, hoàn tác các cài đặt phần mềm gần đây, cho đến khởi động trực tiếp các bản phân phối Linux khác. Qua tất cả những điều đó, tôi tin chắc rằng đó là vấn đề với chính phím, và tôi có lẽ sẽ phải thực hiện quá trình thay thế nắp phím laptop vốn rất phức tạp.
Tuy nhiên, trước khi làm điều đó, tôi đã làm một điều hiếm khi làm: tắt máy tính. Tôi đang chuẩn bị đi du lịch và muốn tăng cường bảo mật bằng cách đảm bảo dữ liệu trên ổ đĩa được mã hóa của laptop được “nghỉ ngơi”, vì vậy tôi đã tắt máy và rút phích cắm. Khi tôi trở về vài ngày sau đó, thật ngạc nhiên, phím Meta đột nhiên hoạt động trở lại.
Cận cảnh phím Meta với logo Kubuntu trên laptop Kubuntu Focus Ir14, biểu tượng của hệ điều hành
Tôi có lẽ đã mở trình khởi chạy ứng dụng vài chục lần để ăn mừng. Tôi đã quên đi lời khuyên IT cổ điển rằng đôi khi chỉ cần cho máy tính nghỉ ngơi một chút.
Nhìn chung, tôi đã rất hài lòng với một năm trọn vẹn đầu tiên của mình với chiếc laptop do Kubuntu sản xuất. Nếu bạn quan tâm đến việc sở hữu một chiếc máy tính Linux của riêng mình, hãy tham khảo hướng dẫn của chúng tôi về những chiếc laptop Linux tốt nhất hiện có. Nếu máy tính để bàn với kích thước nhỏ gọn phù hợp với phong cách của bạn hơn, bạn cũng có thể quan tâm đến tổng hợp gần đây của tôi về các máy tính mini PC Linux-first.