Trong nhiều năm, chơi game trên Mac thường bị xem là một trò đùa, một lĩnh vực mà nền tảng của Apple gần như bị bỏ quên. Mặc dù gần đây Apple đã có những động thái tích cực, hứa hẹn mang lại nhiều tựa game hơn cho macOS, nhưng thực tế, số lượng game native dành cho Mac vẫn còn hạn chế đáng kể so với Windows và các hệ máy console. Phần lớn nguyên nhân dẫn đến tình trạng này lại xuất phát từ chính những quyết định thiếu tầm nhìn của Apple.
Vấn Đề Kỹ Thuật Đồ Họa Cốt Lõi: API và Hệ Sinh Thái Đóng Của Apple
Phát triển game là một quá trình tốn kém và đòi hỏi nhiều thời gian. Các nhà phát triển luôn tìm kiếm mọi lợi thế để cắt giảm chi phí và đơn giản hóa công việc. Đây là lúc các API (Giao diện lập trình ứng dụng) đồ họa phát huy vai trò. Ví dụ, DirectX của Microsoft là một API giúp các nhà phát triển game và phần cứng dễ dàng phối hợp.
Hình ảnh game Marathon cổ điển trên iMac G3, minh họa lịch sử game Mac
Thay Thế OpenGL Bằng Metal: Ưu Điểm và Rào Cản
OpenGL từng là một API đồ họa cực kỳ phổ biến và không độc quyền cho Windows, cho phép các nhà phát triển dễ dàng port game sang các nền tảng khác. Tuy nhiên, Apple đã quyết định ngừng hỗ trợ OpenGL để tập trung vào API nội bộ của mình là Metal. Metal thực sự ấn tượng, giúp các nhà phát triển tận dụng tối đa phần cứng Mac khi port game. Nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc họ phải tạo ra một phiên bản game riêng biệt cho Mac, đòi hỏi thêm công sức và chi phí. Mặc dù game OpenGL vẫn chạy được trên Mac, nhưng việc API này bị khai tử khiến nó không còn nhận được hỗ trợ hay phát triển trong tương lai từ Apple.
Thiếu Hỗ Trợ Vulkan Native: Nút Thắt Lớn Cho Nhà Phát Triển
Không chỉ dừng lại ở OpenGL, Apple cũng không hỗ trợ Vulkan – một API đồ họa đa nền tảng hiện đại, kế nhiệm của OpenGL. Thay vào đó, các nhà phát triển phải sử dụng MoltenVK, một lớp dịch (translation layer) giữa Vulkan và Metal. Mặc dù MoltenVK được Khronos Group (tổ chức quản lý Vulkan) hỗ trợ chính thức và hoạt động hiệu quả trong nhiều trường hợp, nhưng nó vẫn tạo ra một lớp trừu tượng bổ sung mà các nhà phát triển thường muốn tránh. Việc hỗ trợ Vulkan native sẽ đơn giản hóa đáng kể quá trình port game và cải thiện hiệu suất.
Quá trình xử lý shader Vulkan trên nền tảng Steam, thể hiện công nghệ đồ họa game
Những Quyết Định “Đơn Phương” Khiến Nhà Phát Triển Nản Lòng
Trong vài năm qua, Apple đã nỗ lực làm cho macOS thân thiện hơn với các nhà phát triển game. Tuy nhiên, việc xây dựng lòng tin và sự nhiệt tình từ cộng đồng phát triển là điều khó khăn và rất dễ đánh mất.
Chính Sách Thay Đổi Đột Ngột: Bài Học 32-bit
Apple nổi tiếng với những quyết định sâu rộng và việc loại bỏ hỗ trợ cho các công nghệ cũ, buộc các nhà phát triển phải dành thêm thời gian và tiền bạc để cập nhật những tựa game đã phát hành từ lâu chỉ để chúng tiếp tục hoạt động. Quyết định loại bỏ OpenGL là một ví dụ, nhưng việc Apple bỏ rơi phần mềm 32-bit có lẽ là tai tiếng nhất. Nhiều game có phiên bản macOS trong thư viện Steam của người dùng đã không thể chạy được vì chúng không có phiên bản 64-bit và có lẽ sẽ không bao giờ có. Tại sao một nhà phát triển lại muốn tạo game cho macOS khi một quyết định trong tương lai của Apple hoặc một bản cập nhật macOS có thể phá vỡ hoàn toàn khả năng tương thích của game? Trong khi hệ thống Windows vẫn có thể chơi game từ hơn 20 năm trước mà không gặp vấn đề, điều này lại không đúng với Mac.
Thách Thức Từ Mac App Store: Rào Cản Tiếp Cận Thị Trường
Mac App Store cũng là một vấn đề phức tạp khác, với các quy tắc và yêu cầu nghiêm ngặt đã ngăn cản nhiều nhà phát triển đưa game của họ lên đây. Mặc dù hiện nay các phiên bản Steam, Epic Games Store, GOG và thậm chí Battle.net đều cung cấp game Mac mà không gặp phải rào cản từ Apple, nhưng Mac App Store vẫn là một kênh quan trọng để người dùng Mac phổ thông tiếp cận game mà không cần cài đặt marketplace bên thứ ba.
Thanh Dock của macOS trên MacBook Air, biểu tượng của hệ điều hành Apple
Tối Ưu Hóa Phần Cứng Apple Silicon: Nỗ Lực Không Nhỏ
Apple đã tạo ra những bước đột phá về phần cứng với Apple Silicon. Ngay cả chip M1 cũng có GPU đủ mạnh để chạy tốt các tựa game console. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là các nhà phát triển chỉ cần “port” code là xong. Các game cần được tối ưu hóa đặc biệt cho phần cứng của Apple, vốn tập trung vào hiệu suất năng lượng ngang bằng (hoặc hơn) hiệu năng thô. Đây là lý do tại sao một chiếc MacBook Pro M4 Pro có thể chạy Baldur’s Gate 3 ở cài đặt rất cao mà không gặp phải tiếng quạt gào thét như một chiếc laptop gaming Windows chạy cùng tựa game. Hơn nữa, GPU của Apple hoạt động hơi khác so với các GPU rời trong card đồ họa truyền thống.
MacBook Pro M4 Pro chạy game Baldur's Gate 3, minh họa hiệu năng Apple Silicon
Thiếu Nhất Quán Trong Cam Kết Gaming Của Apple
Apple kiếm được rất nhiều tiền từ trò chơi điện tử, nhưng phần lớn lợi nhuận này đến từ game di động. Điều này lý giải tại sao mọi sự chú ý của nhà phát triển lại tập trung vào mảng này. Tình hình đã cải thiện đôi chút khi bất kỳ game nào phát triển cho iPhone hoặc iPad đều có thể chạy native trên Mac dùng Apple Silicon, giảm bớt công sức để tạo phiên bản macOS. Tuy nhiên, có vẻ như Apple vẫn không xem Mac gaming là một ưu tiên hàng đầu. Họ đã ra mắt Game Porting Toolkit và đầu tư thời gian, tiền bạc để thu hút một số nhà phát triển tạo phiên bản Mac cho các game lớn như Resident Evil 8 và Death Stranding, nhưng sự nhiệt tình này dường như không nhất quán.
Những Thay Đổi Cần Thiết Để Mac Trở Thành Nền Tảng Game Tiềm Năng
Với tình yêu dành cho Mac và phần cứng của Apple, nhiều người dùng mong muốn Mac trở thành một lựa chọn chơi game thực sự khả thi bên cạnh PC Windows. Để biến điều đó thành hiện thực, Apple sẽ phải thực hiện thêm một vài thay đổi bên cạnh những động thái tích cực đã có.
Hỗ Trợ Vulkan Native và Các Lớp Tương Thích
Việc loại bỏ MoltenVK và cung cấp hỗ trợ Vulkan native sẽ là một động lực cực lớn để các nhà phát triển đưa game của họ lên Mac. Ngoài ra, nếu Apple đã đi theo hướng lớp tương thích, tại sao không hỗ trợ chính thức các dự án như CrossOver và Whiskey? Valve đã chỉ ra con đường với SteamOS, nơi họ và các nhà phát triển chủ động hợp tác để giúp game Windows chạy trên Linux. Apple có thể đầu tư thời gian và công sức vào “chiến thắng dễ dàng” này. Game Porting Toolkit hiện tại đã làm được phần lớn công việc, chỉ cần được đóng gói và tinh chỉnh thành một công cụ thân thiện hơn với người dùng, thay vì chỉ là công cụ dành cho nhà phát triển.
Hình ảnh pixel art minh họa MacBook chạy game bên cạnh chai Whiskey, ám chỉ công cụ tương thích game
Cải Thiện Mac App Store và Chính Sách Mua Game
Mac App Store cần học hỏi nghiêm túc từ Steam và các cửa hàng kỹ thuật số thành công khác về tính năng chơi game, giá cả và các chương trình khuyến mãi. Một điều khác mà người dùng mong muốn là tính năng “play anywhere” tương tự Microsoft, bởi vì việc mua một game với giá đầy đủ cho iPad rồi lại phải mua lại với giá đầy đủ trên Mac là điều không ai muốn làm. Đây cũng là một trong những lý do chính khiến nhiều người thích mua game Mac trên Steam, vì họ đồng thời nhận được phiên bản Windows để chơi trên PC.
Kết Luận
Apple vẫn có tiềm năng để biến Mac thành một “tay chơi” lớn trong ngành công nghiệp game trong tương lai. Tuy nhiên, họ còn rất nhiều việc phải làm để biến điều đó thành hiện thực. Việc liệu một công ty trị giá hàng nghìn tỷ đô la như Apple có thể dành đủ thời gian và nguồn lực để thực sự nghiêm túc với game trên Mac hay không, vẫn còn là một câu chuyện dài và cần thời gian để trả lời.